“Nederland is een handelsland,” zo luidt onze reputatie. Gezien de centrale ligging en de rivierdelta is ons land uitermate geschikt voor de doorvoer van allerhande producten van de Noordzee naar het Europese achterland en vice versa. Onder deze producten valt ook het vervoer van gevaarlijke stoffen. Een deel van deze gevaarlijke stoffen is voor eigen gebruik of wordt in Nederland geproduceerd. Zo voeren we grondstoffen aan en (half)fabricaten af van de zes chemieclusters in Nederland: de Eemsdelta, Geleen, Terneuzen, Rotterdam, Amsterdam en Emmen. Van en naar deze chemieclusters zijn directe vervoersverbindingen met chemieclusters in België, Duitsland en Noord-Frankrijk voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Echter, het zijn niet alleen de chemiereuzen die bevoorraad moeten worden. Ook het tankstation in de buurt moet steeds weer voorzien worden van benzine, diesel en LPG, en in de toekomst misschien wel waterstof.
Vervoersmodaliteiten vervoer gevaarlijke stoffen
Vervoer gevaarlijke stoffen vindt in Nederland op verschillende manieren plaats. Er zijn grofweg vier vervoersmodaliteiten: weg, water, spoor en buisleidingen. Ongeveer de helft van alle vervoer van gevaarlijke stoffen vindt plaats door buisleidingen. Van de andere helft het overgrote deel van het vervoer van gevaarlijke stoffen plaats via binnenvaartschepen. Het overige vervoer van gevaarlijke stoffen vindt plaats over de weg en het spoor. Iedere vervoersmodaliteit kent zijn eigen voor- en nadelen. Via buisleidingen en binnenvaartschepen is het bijvoorbeeld makkelijker grote hoeveelheden te transporteren, terwijl via de weg en het spoor meer plekken te bereiken zijn. Daarnaast kent ook iedere vervoersmodaliteit zijn eigen veiligheidsrisico’s. Bij het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg, het water en spoor heeft men bijvoorbeeld met ander verkeer te maken. Het vervoer van gevaarlijke stoffen vindt dan soms plaats door dichtbevolkte gebieden. Een buisleiding kan, bijvoorbeeld door graafwerkzaamheden, gaan lekken. Om deze risico’s te beperken, zijn er nationale en internationale regels voor vervoer gevaarlijke stoffen.
Regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen
In Europa gelden er regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg, het water en spoor. Deze regels zijn opgenomen in drie verdragen: het ADR, ADN en RID. Deze drie verdragen zijn in Nederland wettelijk verankerd via de Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen. De regels geven aan op welke wijze het vervoer van gevaarlijke stoffen veilig kan plaatsvinden. Door veiligheidsmaatregelen te treffen aan de bron wordt een eerste minimum veiligheidsniveau bereikt. Ook voor het vervoer van gevaarlijke stoffen door buisleidingen gelden bronmaatregelen. De regels hiervoor zijn opgenomen in het Besluit Externe Veiligheid Buisleidingen.
Veiligheid van de omgeving
In Nederland vinden we het treffen van bronmaatregelen bij vervoer gevaarlijke stoffen alleen niet voldoende. Daarom gelden er ook regels voor de externe veiligheid rondom het vervoer van gevaarlijke stoffen. Veel van het vervoer van gevaarlijke stoffen vindt namelijk plaats door dichtbevolkte gebieden. Zo vindt het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor bijvoorbeeld plaats op het reguliere spoor en dus ook dwars door steden. Hoewel de kans op een ongeval tijdens het transport klein is, kunnen de effecten van het vrijkomen van een gevaarlijke stof groot zijn. Denk aan het ontstaan van een brand, een explosie of een giftige wolk.
Verwacht wordt dat in de toekomst vervoer gevaarlijke stoffen verder toeneemt. Omdat ook steeds meer mensen naar de steden trekken en er dus ook steeds meer mensen wonen en werken langs een transportroute voor gevaarlijke stoffen, zou dit kunnen leiden tot grotere risico’s. Om hier meer grip op te krijgen, wordt naast de eerder genoemde regels in Nederland gewerkt met een basisnet.
Basisnet
Het basisnet is een netwerk van hoofdroutes over rijkswegen, het spoor en binnenwateren waarover het vervoer van gevaarlijke stoffen plaats mag vinden. Met dit netwerk beoogt de Rijksoverheid meer grip te houden op de risico’s van vervoer gevaarlijke stoffen. Enerzijds wordt er gestuurd op de vervoerszijde, anderzijds wordt er gestuurd op ontwikkelingen in de omgeving van transportroutes. Zo zijn er voor het vaststellen van het basisnet prognoses gemaakt van het vervoer en de stedelijke ontwikkelingen. Op basis van deze prognoses zijn zogenaamde risicoplafonds vastgesteld. Momenteel wordt er jaarlijks onderzoek verricht naar mogelijke overschrijdingen van de risicoplafonds. Omdat uit deze onderzoeken blijkt dat er op een aantal plaatsen in Nederland sprake is van een overschrijding, moet worden gezocht naar oplossingen om weer tot een verantwoord risiconiveau te komen.
De Omgevingswet en aandachtsgebieden
In 2021 zal de Omgevingswet in werking treden. Met deze wet zal het omgevingsrecht op een aantal punten wijzigen, waaronder op het punt van externe veiligheid. Vanaf dan zal bij de beoordelingen van ruimtelijke ontwikkelingen rondom risicobronnen, zoals het basisnet, gewerkt gaan worden met zogenaamde aandachtsgebieden. Er zijn drie soorten aandachtsgebieden: een brandaandachtsgebied (BAG), explosieaandachtsgebied (EAG) en gifwolkaandachtsgebied (GAG). Deze aandachtsgebieden geven aan tot waar een ongeval met een gevaarlijke stof kan leiden tot dodelijke slachtoffers als gevolg van een brand, explosie of gifwolk. Bij ontwikkelingen in deze aandachtsgebieden, bijvoorbeeld langs het spoor of een weg waarover vervoer gevaarlijke stoffen plaatsvindt, moet worden bekeken hoe mensen worden beschermd tegen die mogelijke brand, explosie of gifwolk. Dus behalve te kijken naar de risico’s van het vervoer van gevaarlijke stoffen, zal vanaf 2021 ook rekening moeten worden gehouden met de effecten van het vervoer van gevaarlijke stoffen.
Hoe gaat Oostkracht10 mij helpen?
Oostkracht10 bereidt gemeenten en provincies voor op de Omgevingswet. Wij ondersteunen in de maatregelen die genomen moeten worden rondom het vervoer en de opslag van gevaarlijke stoffen. Heb je vragen of ben je benieuwd wat Oostkracht10 voor jouw gemeente kan betekenen met het oog op vervoer gevaarlijke stoffen? Neem contact met ons op. Onze adviseurs staan je graag te woord.
Persoonlijk advies?
